2024’de Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Arap Dili ve Belâgatı ile İstanbul Medeniyet Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Arap Dili ve Belâgatı Ana Bilim Dalları ortaklığında, “8/14. Yüzyılda Arap Dili, Edebiyatı ve Belâgatı Çalışmaları” ismiyle bir sempozyum düzenlenecektir. Sempozyumda söz konusu yüzyılda eser telif etmiş müellifler, bu müelliflerin telif ettiği eserler ve dönemdeki teori ve bakış açılarının masaya yatırılarak incelenmesi amaçlanmaktadır.  Söz konusu yüzyılda özellikle Anadolu ile Anadolu’ya etki etmiş Şam-Mısır merkezli Memlükler ve Türkistan-İran coğrafyasının ön plana çıkarılması beklenmektedir. Sunumlara esas teşkil edecek şahsiyetler, metinler ve görüşler Osmanlı dönemine etkisi oranında önem arz etmektedir. Zira bu sempozyum önümüzdeki yıllarda yapılması planlanan Osmanlı dönemindeki Arap dili, belâgatı ve edebiyatını konu edecek sempozyum serisinin ilkidir ve Osmanlı dönemine hazırlık yüzyılını ele almaktadır. Dolayısıyla sunumlarda Osmanlı dönemine ve coğrafyasına etki etmiş aktörler ile bu aktörlerin eser ve görüşleri öncelenecektir. 

8/14. yüzyıl İslam medeniyetinde dönemin alim ve edipleri ilm-i edebe dair pek çok önemli eser kaleme almışlar; dönemin ilmî, edebî ve fikrî geleneğini satırlara dökmüşlerdir. Şüphesiz bu alim ve eserlerinin etkisi sonraki yüzyıllarda da devam etmiştir. Anadolu’da yeşeren İslam ilim ve edeb geleneğinin anlaşılması ve ayrıca Osmanlı alim ve ediplerinin temel referanslarının belirlenmesi ancak bu etkinin takip edilmesiyle mümkün olur. Farklı sebeplerle Horasan, Semerkant, Herat, Dımaşk, Tebriz ve Kahire gibi ilim ve edebiyat merkezlerine yapılan seyahatler ve bu seyahatlerdeki ilmî alış-veriş sonraki yüzyıllarda Anadolu merkezli İslam medeniyetini besleyen önemli unsurlar olmuştur. Bu dönemde ilm-i edeb alanında yazılan sözlük, sarf, nahiv, belâgat, edebiyat, vaz‘a… dair başlıca eserler, bir sonraki dönemin temel referansları olmuştur.

Son yıllarda akademisyenler dikkatlerini alim, eser, fikir vb. boyutlarıyla bu döneme yöneltmiş olsalar da bu çalışmaların büyük bir kısmı, ilm-i edebin geniş sistematiği, problematik açıdan incelenmesi ve kronolojik gelişimi göz ardı edilerek ele alınmıştır. Dolayısıyla, şimdiye kadar yapılan parçalı çalışmalar dönem hakkında kapsamlı bir resim sunmak ve sağlam sonuçlara ulaşmak için yetersiz kalmıştır. Bu nedenle, 2022 yılında düzenlenen 8/14. Yüzyılda Arap Dili, Edebiyatı ve Belâgatı Çalışmaları adlı çalıştay Osmanlı dönemine giriş mahiyetinde dönemin ilmî tevarüsünü açıklamaya yönelik yapılmıştır. Bu çalıştayın devamı niteliğindeki bu sempozyumda dönem daha geniş bir perspektiften ele alınacak, sonraki yüzyılların ele alınması planlanan çalıştay ve sempozyumların bir başlangıcı olarak, alanda uzman akademisyenlerin bir araya gelip çalışmalarını sunup tartışmalarına imkan verecektir.

Birincil amacımız 8/14. yüzyılda başta Anadolu olmak üzere Anadolu ile etkileşim içinde olan diğer İslâm coğrafyalarında yetişmiş dil, edebiyat ve belagat alanında eserler vermiş alimler, bu alimlerin eserleri ve tartışılan meselelere odaklanmaktır. Kısaca hedef, dönemdeki entelektüel bilgi birikimini ortaya koymaktır. Bunun için de mevcut eserler yanında tabakat, külliyyat, bernâmec vb eserler de önem arz etmektedir. Ayrıca söz konusu dönem şiir ve sanatsal nesir açısından da çok zengindir. Bu zenginliğin ana hatlarının belirlenmesi, öncesi Arap edebiyatına katkısının ve sonrasına da etkisinin tespit edilmesi bu sempozyumun beklenen çıktılarındandır. Ek olarak Bedi ilmi ve Bediiyyat diye adlandırılan şiir türü de bu sempozyumun öne çıkan başlıklarıdır. Bunlara ek olarak erken dönem Anadolu’da yetişmiş Çandarlı Kara Halil (ö. 789/1387), Cemâleddin el-Aksarâyî (öl. 791/1389), Ahmet en-Niksârî (761/1360’da hayatta) gibi alimler ve eserleri yine bu sempozyumun odak noktalarındandır.

Sempozyum Dili: Türkçe, İngilizce ve Arapça

Toplantı Tarihi: 6-7 Aralık 2024

Yer: Marmara Ünv. İlahiyat Fakültesi, İstanbul Medeniyet Ünv. İslami İlimler Fakültesi

Özet Kelime Sınırı: 250 Kelime

Özet Gönderimi Son Tarih: 3 Haziran 2024

Kabul Edilen Özetlerin Duyurulması: 24 Haziran 2024

Sempozyum, seçilecek olan tebliğleri kitaplaştıracaktır.

İletişim e-mail: arapdiliedebiyati@marmara.edu.tr

Web: arapdiliedebiyati.etkinlik.marmara.edu.tr

Adres: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Altunizade Mahir İz cad. 34662 Üsküdar /İSTANBUL, İstanbul Medeniyet Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Ünalan Mah. Ünalan Sok. D-100 Karayolu Yanyol 34700 Üsküdar/İstanbul

     8/14. yüzyıl Arap Dili, Edebiyatı ve Belâgatı Çalışmaları Sempozyum Konuları:

     1. Şahıslar/Alimler/Edîbler

     14. yüzyılda Anadolu’da, Türkistan-İran coğrafyasında, Kahire-Şam merkezli Memlüklerde yaşamış ya da bu bölgelere etki etmiş isimler. Özellikle; 

- Çandarlı Kara Halil (ö. 789/1387)

- Ebû Hayyân el-Endelusî (ö. 745/1344)

- İbn Nübâte el-Mısrî (ö. 768/1366)

- Cemâleddîn Aksarâyî (ö. 791/1388-89 [?])

- Mehmet el-Kayserî (761/1360’da hayatta)

- Ahmet en-Niksârî (761/1360’da hayatta)

- Şemseddin el-Konevî (öl. 788/1386)

- Alâeddin Esved (öl. 800/1397) …

     2. Literatür

a.    Edebiyat

-Nazım (Şiir, Bedî‘iyyât…)

-Nesir (Makâmât, İhvâniyyât, Mektuplar, Nasihatnâme, Rivâyet, Ahbâr, Nevadir, Mizah, Emsal, Hikemiyyât…)

b.    Belâgat 

-Telifler, Şerhler, Hâşiyeler, Muhtasarlar…

-Telhis şerhleri

-Bedi ilmi

c.    Sarf-nahiv-sözlük

d.    Tabakât ve Bernâmec Eserleri

e.    Vaz‘ Eserleri …

     3. Ekoller

-Belâgat Ekolleri

-Nahiv Ekolleri …

     4. Meseleler

- Kütüphanelerde bulunan yazma eserler

- İcâzetnâmeler

-Şiirdeki değişim…

     5. Bölgeler

-Anadolu

-Türkistan-İran coğrafyası 

-Kahire-Şam merkezli Memlükler

Düzenleme Kurulu

Prof. Dr. Şükran Fazlıoğlu

Doç. Dr. Ali Benli

Dr. Öğr. Üyesi Mehdi Cengiz

Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Arslan

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Meydan

Dr. Öğr. Üyesi Ali Tülü

Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Yıldırım

Dr. Öğr. Üyesi M. Faruk Çakır

Öğr. Görevlisi Dr. Abdülhamid Ramazanoğlu

Arş. Gör. Tuncay Azar

Arş. Gör. Nesibe Özak

Bilim Kurulu

Prof. Dr. Abdullah Kızılcık - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Ali Bulut - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Elsayed Ezzat Elsayed Abd Elgany -قرغيزستان , جامعة بشكيك الحكومية  

Prof. Dr. Halil İbrahim Kaçar - Marmara Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. İlyas Karslı - Recep Tayyin Erdoğan Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. İsmail Güler - Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Kerim Açık - İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. M. Şirin Çıkar - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Türkiye

Pof. Dr. Mehmet Faruk Toprak - Ankara Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Mehmet Mesut Ergin - Dicle Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Muhammet Tasa - Necmettin Erbakan Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Muhammed Hassan at-Tayyan - سوريا , جامعة دمشق  

Prof. Dr. Musa Yıldız - Gazi Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Ömer İshakoğlu - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Sedat Şensoy - Necmettin Erbakan Üniversitesi, Türkiye

Prof. Dr. Syrinx von Hees - Münster University, Germany

Prof. Dr. Thomas Bauer - Münster University, Germany

Doç. Dr. Ahmed Hasan Muhammed Ali - Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Doç. Dr. Hatice Arslan Sözüdoğru - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Doç. Dr. İbrahim Şaban - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Doç. Dr. Lara Harb - Princeton University, ABD

Doç. Dr. Muntasir Hamad - قطر, جامعة قطر   

Doç. Dr. Sultan Şimşek - İstanbul Üniversitesi, Türkiye

Dr. Öğr. Üyesi Abdussamet Bakkaloğlu -  Marmara Üniversitesi, Türkiye

Dr. Öğr. Üyesi Yakup Kara - Marmara Üniversitesi, Türkiye

Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Özdemir - Marmara Üniversitesi, Türkiye

Dr. Alev Masarwa - Münster University, Germany

Dr. Mahmoud Elashiri - قطر , جامعة قطر

Dr. Orhan Elmaz -  University of St Andrews, Scotland

Sekreterya 

Arş Gör. Mine Çakır

Arş. Gör. Ali Taha Ordu

Arş. Gör. Mediha Büşra Özdemir